Czerwone światło i promieniowanie bliską podczerwienią: potężne środki lecznicze o których nigdy nie słyszałeś

Czerwone światło i promieniowanie bliską podczerwienią: potężne środki lecznicze o których nigdy nie słyszałeś

„Penetrujące czerwone światło jest fundamentalnym czynnikiem antystresowym dla wszystkich żywych organizmów. Chroniczny brak takiego światła, według mnie jest najlepszym wyjaśnieniem pogorszenia zdrowia związanego z wiekiem” – Ray Peat


1.   Wstęp



W czasie ostatniego lata spędziłem sporo czasu czytając artykuły Roya Peata. W większości z nich pisze on o tym, że ciemność i niebieskie światło mogą być szkodliwe dla zdrowia, a czerwone światło jest zdrowe.
Peat nie podaje wiele uzasadnień dla swoich twierdzeń, ale pomimo tego istnieje ogromna ilość materiałów potwierdzających jego poglądy.
Niektóre długości fal promieniowania elektromagnetycznego bezpośrednio podnoszą poziom ATP w tkankach, głównie poprzez aktywowanie newbielink:http://pl.wikipedia.org/wiki/Cytochrom_c [nonactive] (Cox). Innymi słowy najważniejsze długości fal to od 600 do 1000 nm – czerwone światło i promieniowanie bliską podczerwienią (NIR -near-infrared radiation).
Z drugiej strony, niebieskie światło może hamować działanie tego samego enzymu (Cox), i poprzez to  prowadzić do uszkodzenia siatkówki i innych problemów zdrowotnych.


2.   Efekty zdrowotne stosowania czerwonego światła i promieniowania bliską podczerwienią

Pozytywne efekty stosowania czerwonego światła nie są najnowszym odkryciem. Najwcześniejsze raporty dotyczące tematu były publikowane w XIX wieku, a najbardziej znany to Leczenie czerwonym światłem ospy wietrznej (The Red Light Treatment of Small-Pox) z 1895 autorstwa Nielsa Finsena, któremu w 1903 roku przyznano nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za badanie dotyczące wpływu światła na zdrowie.
W 1910 roku, John Harvey Kellog opublikował 200-stronicową książkę zatytułowaną Terapia Światłem która zawierała dużo informacji dotyczących terapeutycznej przydatności terapii światłem używając żarówek i świateł łukowych.
W poniżej, skupię się na współczesnych badaniach, większość których dotyczy terapii niskoenergetycznym laserem [ newbielink:http://en.wikipedia.org/wiki/Low_level_laser_therapy [nonactive]] (światło spójne/promień laserowy). Tylko w roku 2013, zostały opublikowane tuziny kontrolowanych studiów na ludziach dotyczące tego tematu. Wiele z tych badań zostało przeprowadzonych na zasadzie placebo, ponieważ małej mocy bliska podczerwień jest niewidoczna i nie emituje ciepła.
Według tych badań, można wyleczyć wiele różnych chorób z użyciem tego rodzaju terapii światłem. Poza  tym, wiele wyników było zachęcających. Poniżej  lista chorób/problemów, które mogą być, według tych badań efektywnie leczone z użyciem czerwonego światła i/lub podczerwieni:
- trądzik
- ścięgno Achillesa
- angina
- afty
- modelowanie/kształtowanie ciała
- zapalenie błony śluzowej jamy ustnej spowodowane chemioterapią
- poziom cholesterolu
- chroniczne autoimmunologiczne zapalenie tarczycy
- chroniczne ból szyi
- chroniczne zapalenie zatok przynosowych
- depresja, zły nastrój
- suchość w ustach (Kserostomia)
- bolesne miesiączkowanie
- fibromialgia (uogólniony ból mięśni, więzadeł, ścięgien, zmęczenie psycho-fizyczne)
- zapalenie dziąseł
- choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (występująca u dzieci do lat 10)
- opryszczka wargowa
- choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego
- zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej „łokieć tenisisty”
- obrzęk limfatyczny (związany z rakiem piersi)
- zwyrodnienie plamki żółtej, związane z wiekiem (AMD)
- łysienie androgenowe (u mężczyzn/typu męskiego)
- krótkowzroczność (degeneratywna/progresywna)
- grzybica paznokci
- problemy z mięśniami twarzy, czaszką, itd.
- fotostarzenie skóry (szybkie starzenie się skóry spowodowane warunkami środowiskowymi)
- odleżyny
- zjawisko Raynauda
- dochodzenie do siebie po wyrwaniu (ekstrakcji) trzeciego zęba trzonowego (mądrości)
- zespół niespokojnych nóg
- wrzody skórne
- jakość snu
- rumień spowodowany promieniami UVB   (zapobieganie poparzeniom słonecznym)
- leczenie ran

(Metody leczenia różnią się w poszczególnych badaniach, to też wyjaśnia różne wyniki badań.)
Badania były też przeprowadzane na zwierzętach. (zobacz przypisy).


3.   Efekty zdrowotne stosowania czerwonego światła i promieniowania bliską podczerwienią: kilka przykładów wyników klinicznych badań

•   Degeneracja plamki żółtej związana z wiekiem

Naukowcy z Uniwersytetu w Heidenbergu przeprowadzili próbę na 200 osobach,  w której leczyli  starsze osobom z i bez katarakty z użyciem bliskiej podczerwieni (używając niskoenergetycznego lasera).
Grupa interwencyjna była poddana terapii 4 razy w ciągu 2 tygodni. Grupa placebo została poddana leczeniu z użyciem placebo.
Placebo nie wpływało na poprawę widzenia, ale 95 % pacjentów poddawanych podczerwieni zauważyło poprawę widzenia. Duża część pacjentów była zdolna do widzenia kilka rzędów niżej na tablicy Snellena. Poprawa wzroku utrzymywała się od 3 do 36 miesięcy po leczeniu.

•   Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego

Naukowcy z Węgier badali wpływ bliskiej podczerwieni na pacjentów w chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, w grupie z podwójnie ślepą próbą.
Grupa interwencyjna została poddana terapii bliską podczerwienią na stawach dotkniętych chorobą dwa razy w tygodniu, przez cztery tygodnie. Grupa placebo została poddana podobnej kuracji, ale o 100-krotnie mniejszej intensywności (światła).
W grupie interwencyjnej, skala bólu wyglądała (w skali 1 do 10):
-5,75 przed leczeniem
-1,71 po ostatniej sesji
-1,18  dwa miesiące po zakończeniu terapii

W grupie  placebo wyniki wyglądały tak:
-5,62 przed leczeniem
-4,13 po ostatniej sesji
-4,12 dwa miesiące po zakończeniu terapii

•   Opryszczka wargowa

Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu badali użycie czerwonego światła w leczeniu opryszczki wargowej, w grupie z podwójnie ślepą próbą.
Osoby badane były poddane terapii w czasie okresu bez nawrotów. Grupa interwencyjna była poddana 10 minutowej terapii widocznym czerwonym światłem (niskoenergetyczny laser) przez 2 tygodnie. Grupa placebo przechodziła podobną terapię, ale odbywała się ona bez włączonego lasera. Osoby badane miały na twarzach maski, które uniemożliwiały im rozpoznanie czy są poddawane prawdziwej terapii czy nie.
Pacjenci dostali instrukcje, aby powrócić do oddziału w wypadku powrotu symptomów. W grupie placebo, objawy powróciły. Średni okres zanim powróciły objawy w grupie leczonej laserem to 37, 5 tygodnia, natomiast w grupie placebo 3 tygodnie.


4.   Systemowe działanie przeciwzapalne

Zwykle czerwone światło/bliska podczerwień są aplikowane lokalnie na leczoną tkankę. Jednakże, światło ma także systemowe (całościowe) efekty, które są transmitowane (przenoszone) głównie przez cyrkulację krwi. Natalya Zhevago przeprowadziła interesujące badanie, w którym pacjenci mieli aplikowane widoczne światło oraz podczerwień w rejonie kości krzyżowej (dół pleców). Aplikowane światło było podobne do światła słonecznego z wyjątkiem tego, że nie zawierało promieniowania UV, ani niebieskiego światła, a podczerwone światło była polaryzowane. Wyniki tego badania wskazywały, że polaryzacja światła delikatnie wzmacnia metabolizm.
Krew pacjentów po terapii została przebadana, a rezultaty badania były ciekawe. Poziom cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-6 etc.) dramatycznie spadł, szczególnie u tych którzy początkowo mieli wysoki ich poziom. Poza tym, stężenie przeciwzapalnych cytokin wzrósł.

Quote

„Zaobserwowano dramatyczny spadek poziomu zapalnych cytokin  TNF-α, IL-6 oraz IFN-γ : około pól godziny po ekspozycji ochotników (których parametry na początku przekraczały normę) ich poziom cytokiny spadł, średnio 34, 12 i 1,5 raza […]”

Jeśli chodzi o efekty promieniowania UV, były one wręcz odwrotne – zwiększa ono TNF-α i IL-6 oraz inne zapalne cytokiny.
W badaniach na ludziach, wykazano że duże dawki IL-6 i  TNF-α hamują obwodowy hormon tarczycy poprzez zmniejszenie T3 i zwiększeniu rT3. Możemy także spekulować czy brak wystarczającego terapeutycznego światła mógł być jednym z powodów „dominacji rT3” i objawów niedoczynności tarczycy.
W jednym badaniu,  połowa pacjentów z niedoczynnością tarczycy którzy byli poddawani terapii bliską podczerwienią nie musieli zażywać żadnych leków przez 9 miesięcy po leczeniu, co udowodniło wagę światła w leczeniu tarczycy.

5.   Źródła światła (laser, LED, żarówki, lampa grzewcza, światło słoneczne)

„Wielu ludzi którzy przybyli do pochmurnego Eugene (miasto w Oregonie) aby studiować i często żyli w tanich mieszkaniach w piwnicach, zaczynali chorować i mieć problemy ze zdrowiem w czasie kilku miesięcy. Kobiety które wcześniej były zdrowe zaczynały mieć Zespół napięcia przedmiesiączkowego, artretyzm (zapalenie stawów) czy zapalenie okrężnicy podczas pierwszej zimy w Eugene” – Ray Peat



W badaniach przeprowadzonych w ostatnich latach, czerwone światło i bliska podczerwień były studiowane przy użyciu urządzeń emitujących światło spójne (laserowe). Niektóre badania na zwierzętach były przeprowadzane również z użyciem LED (emitujących światło diod), np. badania newbielink:http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Eells+JT [nonactive].
Pomimo tego, że większość badań używa spójnego (laserowego) światła, spójność światła (użycie lasera) nie jest wymogiem, jeśli chodzi o uzyskanie efektów terapeutycznych, tak więc w tym celu mogą też być użyte inne źródła światła. Zostało to stwierdzone dawno temu przez znanego naukowca Tiina Karu i potwierdzone w artykule na ten temat autorstwa naukowców z Harvardu. Jak wyżej wspomniałem, J.H. Kellogg pisał o niezwykle skutecznym terapeutycznym efekcie żarzących się żarówek już w 1910 roku.

Kiedy pisałem esej o newbielink:http://180degreehealth.com/circadian-rhythms-modern-life/ [nonactive], szukałem możliwych przyczyn wyjaśnienia terapeutycznych skutków spacerów na zewnątrz. Światło słoneczne może sprawić, że organizm produkuje większe ilości witaminy D i hamuje wydzielanie melatoniny, ale teraz mamy całkiem nowy mechanizm dlaczego warto newbielink:http://180degreehealth.com/10-health-reasons-spend-time-outdoors/ [nonactive].

W artykule przeglądowym na ten temat czytamy, że w centralnej Europie, ilość promieniowanie IR-A jest ograniczona do 20mW/cm2, co jest w zasadzie dosyć dobrą ilością w porównaniu do mocy urządzeń używanych w badaniach z użyciem niskoenergetycznego lasera (low-level laser). Z drugiej strony, długości fal nie są zoptymalizowane (do maximum absorpcji) tak jak  w badaniach z użyciem lasera, a poza tym światło dzienne zawiera promieniowanie UV i światło niebieskie, które może minimalizować pozytywne działanie czerwonego światła. Trzeba także pamiętać, że promieniowanie bliską podczerwienią nie przenika przez ubrania.

Wewnątrz budynków, newbielink:https://www.mtholyoke.edu/~mpeterso/classes/phys301/projects2001/awgachor/awgachor.htm [nonactive], newbielink:http://www1.assumption.edu/users/bniece/spectra/complete.html [nonactive], oraz lampy grzejne są dobrymi źródłami czerwonego światła oraz bliskiej podczerwieni, przynajmniej wtedy gdy są newbielink:http://en.wikipedia.org/wiki/Inverse-square_law [nonactive] skóry. Lampy grzejne firmy Phillips czy Osram mają dobre spektrum  z niską ilością niebieskiego światła, ale duża ilość ich energii jest emitowana w formie ciepłego promieniowania IR-B, a tylko około 12 % ich energii emitowana jako terapeutyczna długość fal (600-1000 nm). Pomimo tego, jako że lampy grzejne zwykle są dosyć silne (do 250 W), nadal emitują dosyć dużą ilość terapeutycznych fal.

Z powodu newbielink:http://en.wikipedia.org/wiki/Phase-out_of_incandescent_light_bulbs [nonactive], niedługo będzie niezwykle trudno zdobyć taką lampę z wystarczającą ilością mocy, tak więc w przyszłości lampy grzejne mogą być najbardziej praktycznym wyborem. To poniekąd smutne, że lampy żarzeniowe zostaną zastąpione kompaktowymi fluorescencyjnymi lampami (CFL), ponieważ nie emitują one wystarczającej ilości czerwonego światła i bliskiej podczerwieni. To jest powód dlatego niektórzy badacze, tacy jak newbielink:http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Funk+RH [nonactive] czy newbielink:http://www.international-light-association.eu/PDF/Artificial%20Light%20and%20Health%20PLDC07.pdf [nonactive], którzy pojawili w filmie dokumentalnym newbielink:https://www.youtube.com/watch?v=5M0SmzN0lZY [nonactive] (Bulb Fiction), zasygnalizowali, że używanie lamp  CFL może być szkodliwe dla oczu.

Prawdopodobne korzyści sauny z podczerwienią nie opierają się na opisanym wyżej mechanizmie, ponieważ sauny nie emitują terapeutycznej długości fal 600-1000 nm. Na przykład, w jednym z newbielink:http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18685882 [nonactive] sauny z podczerwienią, sauna emitowała fale podczerwieni w przedziale 5000-100000 nanometrów.

W teorii, diody LED i lasery z optymalizowanymi długościami fal byłyby najlepszą opcją, ale jak na razie, tego typy produkty nie są najtańsze dla konsumentów.  Teoretycznie, optymalnym urządzeniem byłoby takie które emituje tylko fale o długości 700-950 nm, więc światło jest niewidoczne i nie emituje żadnego ciepła, ale nadal ma terapeutyczny wpływ na zdrowie poprzez zwiększanie funkcjonalności Cox (mitochondrialnego enzymu cytochromu c oksydazy).

6.   Wnioski

Ważne biologiczne efekty stosowania czerwonego światła były znane już w XIX wieku, jednak obecnie niewielu biologów zdaje się wiedzieć o tych odkryciach. Wiedza na temat fizjologicznych skutków światła  wśród nich jest ograniczona do wpływu niebieskiego światła na biorytm/rytm dobowy; jednak wartość terapeutyczna czerwonego światła i bliskiej podczerwieni jest prawdopodobnie o wiele ważniejszym tematem dla zdrowia publicznego.
Ogólna przydatność terapeutyczna czerwonego światła przypomina mi o terapeutycznym zastosowaniu hormonu tarczycy, temacie o którym pisałem już wcześniej. Powiązanie jest dosyć logiczne, biorąc pod uwagę, że hormon tarczycy zwiększa aktywności Cox, poprzez zwiększenie koncentracji kardiolipiny w mitochondriach.
Czas pokaże czy różne metody leczenia z zastosowaniem czerwonego światła i bliskiej podczerwieni zyskają popularność w niedalekiej przyszłości. Według mnie powinny, ponieważ badania z ich użyciem mają bardzo pozytywne wyniki.

Vladimir Heiskanen



Przypisy:
[1] Tiina I. Karu: Multiple Roles of Cytochrome c Oxidase in Mammalian Cells Under Action of Red and IR-A Radiation (2010)
[2] Karu et al: Irradiation with He-Ne laser increases ATP level in cells cultivated in vitro. (1995)
[3] Benedicenti et al: Intracellular ATP level increases in lymphocytes irradiated with infrared laser light of wavelength 904 nm. (2008)
[4] Lapchatk et al: Transcranial near infrared laser treatment (NILT) increases cortical adenosine-5′-triphosphate (ATP) content following embolic strokes in rabbits. (2010)
[5] Osborne et al: A hypothesis to suggest that light is a risk factor in glaucoma and the mitochondrial optic neuropathies (2008)
[6] Nick Lane: Are mitochondria the alpha and omega of retinal disease? (2006)
[7] Niels R. Finsen: The Red Light Treatment of Small-Pox (1895)
[8] John H. Kellogg: Light therapeutics; a practical manual of phototherapy for the student and the practitioner, with special reference to the incandescent electric-light bath (1910)
[9] Aziz-Jalali et al: Comparison of Red and Infrared Low-level Laser Therapy in the Treatment of Acne Vulgaris. (2012)
[10] Bjordal et al: A randomised, placebo controlled trial of low level laser therapy for activated Achilles tendinitis with microdialysis measurement of peritendinous prostaglandin E2 concentrations. (2006)
[11] Babushkina et al: Results Of 10-Year Use Of Low Intensity Laser Therapy And Conventional Treatment Of Patients With Stenocardia
[12] Anand et al: Low level laser therapy in the treatment of aphthous ulcer. (2013)
[13] De Souza et al: Clinical evaluation of low-level laser treatment for recurring aphthous stomatitis. (2010)
[14] Jackson et al: Low-level laser therapy as a non-invasive approach for body contouring: a randomized, controlled study. (2009)
[15] McRae&Boris: Independent evaluation of low-level laser therapy at 635 nm for non-invasive body contouring of the waist, hips, and thighs. (2013)
[16] Kuhn et al: Low-level infrared laser therapy in chemotherapy-induced oral mucositis: a randomized placebo-controlled trial in children. (2009)
[17] Gautam et al: Low level laser therapy for concurrent chemoradiotherapy induced oral mucositis in head and neck cancer patients – a triple blinded randomized controlled trial. (2012)
[18] Antunes et al: Phase III trial of low-level laser therapy to prevent oral mucositis in head and neck cancer patients treated with concurrent chemoradiation. (2013)
[19] Hodgson et al: Amelioration of oral mucositis pain by NASA near-infrared light-emitting diodes in bone marrow transplant patients. (2012)
[20] Jackson et al: Reduction in Cholesterol and Triglyceride Serum Levels Following Low-Level Laser Irradiation: A Noncontrolled, Nonrandomized Pilot Study (2010)
[21] Maloney et al: The reduction in cholesterol and triglyceride serum levels following low-level laser irradiation: a non-controlled, non-randomized pilot study (2009)
[22] Höfling et al: Low-level laser therapy in chronic autoimmune thyroiditis: a pilot study. (2010)
[23] Höfling et al: Low-level laser in the treatment of patients with hypothyroidism induced by chronic autoimmune thyroiditis: a randomized, placebo-controlled clinical trial. (2013)
[24] Gur et al: Efficacy of 904 nm gallium arsenide low level laser therapy in the management of chronic myofascial pain in the neck: a double-blind and randomize-controlled trial. (2004)
[25] Naghdi et al: A pilot study into the effect of low-level laser therapy in patients with chronic rhinosinusitis. (2013)
[26] Krespi&Kizhner: Phototherapy for chronic rhinosinusitis. (2011)
[27] Barrett&Gonzalez-Lima: Transcranial infrared laser stimulation produces beneficial cognitive and emotional effects in humans. (2013)
[28] Schiffer et al: Psychological benefits 2 and 4 weeks after a single treatment with near infrared light to the forehead: a pilot study of 10 patients with major depression and anxiety. (2009)
[29] Meesters et al: Prophylactic treatment of seasonal affective disorder (SAD) by using light visors: bright white or infrared light? (1999)
[30] Vidović Juras et al: Effects of low-level laser treatment on mouth dryness. (2010)
[31] Lončar et al: The effect of low-level laser therapy on salivary glands in patients with xerostomia. (2011)
[32] Shin et al: Skin adhesive low-level light therapy for dysmenorrhoea: a randomized, double-blind, placebo-controlled, pilot trial. (2012)
[33] Gür et al: Effects of low power laser and low dose amitriptyline therapy on clinical symptoms and quality of life in fibromyalgia: a single-blind, placebo-controlled trial. (2002)
[34] Gür et al: Efficacy of low power laser therapy in fibromyalgia: a single-blind, placebo-controlled trial. (2002)
[35] Obradović et al: Low-level lasers as an adjunct in periodontal therapy in patients with diabetes mellitus. (2012)
[36] Igic et al: Chronic gingivitis: the prevalence of periodontopathogens and therapy efficiency. (2012)
[37] Obradović et al: A histological evaluation of a low-level laser therapy as an adjunct to periodontal therapy in patients with diabetes mellitus. (2013)
[38] Makhlouf et al: Effect of adjunctive low level laser therapy (LLLT) on nonsurgical treatment of chronic periodontitis. (2012)
[39] Toida et al: Usefulness of low-level laser for control of painful stomatitis in patients with hand-foot-and-mouth disease. (2003)
[40] Schindl&Neumann: Low-intensity laser therapy is an effective treatment for recurrent herpes simplex infection. Results from a randomized double-blind placebo-controlled study. (1999)
[41] Muñoz Sanchez et al: The effect of 670-nm low laser therapy on herpes simplex type 1. (2012)
[42] Dougal&Lee: Evaluation of the efficacy of low-level light therapy using 1072 nm infrared light for the treatment of herpes simplex labialis. (2013)
[43] Ferreira et al: Recurrent herpes simplex infections: laser therapy as a potential tool for long-term successful treatment. (2011)
[44] de Carvalho et al: Effect of laser phototherapy on recurring herpes labialis prevention: an in vivo study. (2010)
[45] Eduardo Cde et al: Prevention of recurrent herpes labialis outbreaks through low-intensity laser therapy: a clinical protocol with 3-year follow-up. (2012)
[46] Hegedus et al: The effect of low-level laser in knee osteoarthritis: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. (2009)
[47] Gur et al: Efficacy of different therapy regimes of low-power laser in painful osteoarthritis of the knee: a double-blind and randomized-controlled trial. (2003)
[48] Stelian et al: Improvement of pain and disability in elderly patients with degenerative osteoarthritis of the knee treated with narrow-band light therapy. (1992)
[49] Alghadir et al: Effect of low-level laser therapy in patients with chronic knee osteoarthritis: a single-blinded randomized clinical study. (2013)
[50] Lam&Cheing: Effects of 904-nm low-level laser therapy in the management of lateral epicondylitis: a randomized controlled trial. (2007)
[51] Ridner et al: A pilot randomized trial evaluating low-level laser therapy as an alternative treatment to manual lymphatic drainage for breast cancer-related lymphedema. (2013)
[52] Ahmed Omar et al: Treatment of post-mastectomy lymphedema with laser therapy: double blind placebo control randomized study. (2011)
[53] Ivandic&Ivandic: Low-level laser therapy improves vision in patients with age-related macular degeneration. (2008)
[54] Leavitt et al: HairMax LaserComb laser phototherapy device in the treatment of male androgenetic alopecia: A randomized, double-blind, sham device-controlled, multicentre trial. (2009)
[55] Lanzafame et al: The growth of human scalp hair mediated by visible red light laser and LED sources in males. (2013)
[56] Shyrygina&Khadzhieva: [Effect of infrared low-intensity laser therapy on orbital blood circulation in children with progressive short sightedness]. (2009)
[57] Landsman et al: Treatment of mild, moderate, and severe onychomycosis using 870- and 930-nm light exposure. (2010)
[58] Melchior Mde et al: Does low intensity laser therapy reduce pain and change orofacial myofunctional conditions? (2013)
[59] Baez&Reilly: The use of light-emitting diode therapy in the treatment of photoaged skin. (2007)
[60] Russell et al: A study to determine the efficacy of combination LED light therapy (633 nm and 830 nm) in facial skin rejuvenation. (2005)
[61] Schubert V: Effects of phototherapy on pressure ulcer healing in elderly patients after a falling trauma. A prospective, randomized, controlled study. (2001)
[62] Hirschl et al: Low level laser therapy in primary Raynaud’s phenomenon–results of a placebo controlled, double blind intervention study. (2004)
[63] Aras&Güngörmüş: The effect of low-level laser therapy on trismus and facial swelling following surgical extraction of a lower third molar. (2009)
[64] Mitchell et al: Restless legs syndrome and near-infrared light: An alternative treatment option. (2011)
[65] Mitchell et al: Comparison of two infrared devices in their effectiveness in reducing symptoms associated with RLS. (2011)
[66] Kubota J: Defocused diode laser therapy (830 nm) in the treatment of unresponsive skin ulcers: a preliminary trial. (2004)
[67] Zhao et al: Red Light and the Sleep Quality and Endurance Performance of Chinese Female Basketball Players (2012)
[68] Barolet&Boucher: LED photoprevention: reduced MED response following multiple LED exposures. (2008)
[69] Simunovic et al: Wound healing of animal and human body sport and traffic accident injuries using low-level laser therapy treatment: a randomized clinical study of seventy-four patients with control group. (2000)
[70] Zhevago&Samoilova: Pro- and Anti-inflammatory Cytokine Content in Human Peripheral Blood after Its Transcutaneous (in Vivo) and Direct (in Vitro) Irradiation with Polychromatic Visible and Infrared Light (2006)
[71] Barulin&Plavskii: Effect of Polarization and Coherence of Optical Radiation on Sturgeon Sperm Motility (2012)
[72] Bashir et al: UVB and proinflammatory cytokines synergistically activate TNF-alpha production in keratinocytes through enhanced gene transcription. (2009)
[73] Stouthard et al: Effects of acute and chronic interleukin-6 administration on thyroid hormone metabolism in humans. (1994)
[74] van der Poll et al: Tumor necrosis factor: a putative mediator of the sick euthyroid syndrome in man. (1990)
[75] Chung et al: The Nuts and Bolts of Low-level Laser (Light) Therapy (2012)
[76] Paradies et al: Cardiolipin-dependent decrease of cytochrome c oxidase activity in heart mitochondria from hypothyroid rats (1997)
[77] Jakovcic et al: Biochemical and stereological analysis of rat liver mitochondria in different thyroid states (1978)