Paweł Jasienica, niezrównany historyk i eseista...

Polska Piastów - pierwsza część znanego cyklu esejów historycznych Pawła Jasienicy, to - według słów samego autora - swobodne literackie opowiadanie o dziejach Polski w okresie formowania się jej państwowości. Oglądamy tu losy kraju i narodu, który rządzony przez przedstawicieli jednego rodu królewskiego zdobywa sobie poczesne miejsce na mapie Europy.


Paweł Jasienica, niezrównany historyk i eseista, z dającą się sugestywnie odczuwać, w trakcie całej lektury, swobodą w sposób arcyciekawy opowiada o wczesnej historii Polan, zaczątkach naszego państwa i pierwszej dynastii Piastów panującej do śmierci Kazimierza Wielkiego, czyli do roku 1370-tego.

Historyk omawia rozległy i potężny ród Piastów i jego dokonania ze szczególnym uwzględnieniem: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego, Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Kazimierza Sprawiedliwego, Władysława Łokietka oraz Kazimierza Wielkiego. Ponadto nie sposób jest wymienić wszystkich nawiązań Jasienicy do wprost niezliczonej rzeszy postaci różnej maści: książąt, duchownych, rycerzy, szlachty i to nie tylko polskiej, ponieważ Jasienica opisując losy Polski docieka także uwarunkowań głównie politycznych, ale także gospodarczych i społecznych w jej sąsiedztwie. Pojawiają się więc opisy relacji z Niemcami, Czechami, Rusinami, Litwinami czy Węgrami oraz z racji chrześcijańskiego wymiaru państwa z papieżami. Wyjątkowo interesujące dla mnie były dywagacje na temat wprowadzenia Krzyżaków do Polski i samego zakonu. Jasienica wydobywa niezwykłą inteligencję Niemców, ich dalekowzroczność i spryt w polityce. Równie interesujący okazał się wątek dotyczący Tatarów, którzy prowadząc ekspansywną politykę stali się w bardzo krótkim czasie ogromnym niebezpieczeństwem dla wolności wielu państw.

W trakcie „jasienicowej gawędy” historyk nie stroni od własnych ocen osób i wydarzeń. Śmiało okazuje sympatię bądź nie szczędzi słów krytyki. Władców opisuje od strony nie tylko „zawodowej” czyli sprawowanej najwyższej państwowej funkcji, ale także w wymiarze ludzkim, ich marzeń i dążeń do osobistego szczęścia. I tak na ten przykład Kazimierza Wielkiego prezentuje jako niezrównanego gospodarza kraju i opiekuna wszystkich Polaków, ale obnaża go także, jako podwójnego bigamistę i lubieżnika. Jeśli już poruszyłam aspekt układów damsko-męskich to w książce występuje całe mnóstwo białogłów i zawiłych związków i nic w tym dziwnego, bo związek kobiety i mężczyzny to historia równie stara jak świat.

Historyk rozprawia także o zaczątkach piśmiennictwa, zmieniającej się na przestrzeni wieków sztuce, architekturze, zwyczajach i wierzeniach, tworzącym się prawie oraz edukacji. Sięga do dokumentów źródłowych przytaczając fragmenty listów i kronik, między innymi Galla Anonima, Wincentego Kadłubka, Jana Długosza, Jacopona da Todi – franciszkańskiego zakonnika czy Thietmara oraz zajmująco omawia archeologiczne znaleziska.

Jasienica dzięki swojej erudycji i talentowi pisarskiemu w niezwykle zajmujący sposób opowiada nam, Polakom, o naszych korzeniach. Dowiadujemy się skąd przyszliśmy i jak ewoluowaliśmy na przestrzeni wieków, co pomaga w rozumieniu nas samych, zarówno w obrębie jednostki jak i w perspektywie szerszej, całego społeczeństwa. Ponadto zgłębianie wiadomości z tego okresu to rzecz krzepiąca, bo Polska za czasów Piastów była zarówno mądra jak i silna.

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/5963/polska-piastow/opinia/4330912#opinia4330912