„Niech święci 1 maja”, „Chwała ludziom dobrej roboty” są to popularne hasła, które słyszymy co roku pierwszego dnia maja.
Lewica obchodzi od 1892 r. laickie święto pracy, a katolicy od 1955 r. święto św. Józefa Rzemieślnika, ustanowione przez papieża Piusa XII.
Co mówił nam Kościół w pierwszej encyklice o kwestii robotniczej, czyli Rerum novarum autorstwa papieża Leona XIII?
Poszanowanie własności prywatnej
Na początku swojej encykliki papież wskazuje, że koronny dogmat socjalizmu, czyli uspołecznienie wszelkiej własności jest szkodliwe. Przede wszystkim dla robotnika i rodziny. Zwraca uwagę, że jednostka ma prawo do zakupu ziemi i czerpania z niej korzyści, wykorzystując ją jako ubezpieczenie dla siebie i swoich bliskich lub do produkcji żywności. Jest sprawą naturalną, że człowiek jako jednostka, która ma wolną wolę i jest twórcą, ma prawo do gromadzenia dóbr.
Aby więc zapewnić człowiekowi stałą możność zaspokajania potrzeb, musiała natura dać człowiekowi dobra materialne do stałego i trwałego użycia. Tej zaś trwałość żadna rzecz nie potrafi zapewnić, jak tylko ziemia ze swoją hojnością – papież Leon XIII.
Leon XIII zaznacza jednak, że z owoców jakie rodzi ziemia każdy człowiek ma prawo korzystać. Nie jest ważne czy ją posiada czy nie. Każdy ma prawo do zaopatrzenia się w produkty rolne poprzez samodzielną uprawę lub kupno produktów.
Jakkolwiek podzielona między prywatne osoby, ziemia nie przestaje służyć wspólnemu użytkowi wszystkich; nie ma bowiem takiego człowieka, który by nie żył z płodów ziemi. Kto nie posiada własności żadnej, brak ten wyrównuje pracą, tak, że słusznie można powiedzieć, iż powszechnym sposobem zdobywania środków do życia i utrzymania jest praca, czy to na własnej rozwijana ziemi, czy w jakimś rzemiośle, które daje zapłatę, pochodzącą ostatecznie z owoców ziemi i zdolną do wymiany na owoce ziemi – papież Leon XIII.
Robotnik poprzez swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie, za które może kupić produkty, jednakże mogą one nie być wystarczające nawet na odbudowanie sił po ciężkiej pracy, dlatego też Leon XIII porusza w encyklice temat godziwej zapłaty. Nauka Kościoła, na którą powoływał się papież, podkreśla, że pracownik powinien otrzymać dobrą zapłatę umożliwiającą mu nie tylko podstawy egzystencji biologicznej, ale i rozwój osobisty, rodzinny. Szczególnie ma prawo do odpoczynku, by zregenerować swój organizm, dbać o swój rozwój duchowy, kontakt z Bogiem oraz zajęcie się rodziną. Pracodawcy nie mają żadnego prawa do traktowania pracowników jako narzędzi pomnażających jedynie indywidualne zyski.
Wreszcie w sumieniu obowiązani są bogaci wystrzegać się, by nie robili uszczerbku w mieniu proletariuszy zarówno gwałtem, jak podstępem i lichwą, a to tym więcej, że robotnicy są mniej zdolni do samoobrony, a ich mienie im szczuplejsze, tym świętszym być powinno – papież Leon XIII.
Bardzo ciekawą uwagę papież kieruje do wszystkich ludzi. Nic nie znaczy czy nasze życie będzie obfitowało w bogactwa lub nie, ważne jest jak my będziemy ich używali, jak je spożytkujemy. Można być filantropem, który swój majątek przeznacza do czynienia dobra, poprawy życia, ale można być biednym sknerą, który nie troszczy się o najbliższą rodzinę czy nawet i samego siebie.
Posiadanie bogactw prywatne jest prawem człowieka, jak widzieliśmy, naturalnym, a korzystanie z tego prawa, szczególnie dla człowieka żyjącego wśród społeczeństwa, jest nie jest tylko dozwolone, ale także konieczne – papież Leon XIII.
Rola państwa i związki zawodowe
Zalecenia Leona XIII jakie ma być państwo wobec swoich obywateli, niejeden liberał określiłby mianem „socjalistycznych”. Tak było pod koniec XIX wieku. To co papież opisał w 1891 roku było wtedy zaskakujące, jednak dla większości mieszkańców Europy jest dzisiaj oczywiste.
Zadaniem państwa jest dbanie o wszystkich obywateli, niezależnie od ich statusu materialnego. Robotnik i właściciel są nie tylko dziećmi Boga, do którego dążą przez całe swoje życie, ale są również członkami tego samego narodu. Władza nie może faworyzować praw jednej grupy przeciwko drugiej. Papież wskazuje, że ustrój i zarząd państwa ma sprzyjać dobrobytowi jednostki i ogółu społeczeństwa.
Leon XIII szczegółowo opisuje co składa się na dobrobyt państwa: „moralne obyczaje, życie rodzinne, oparte na podstawach prawa i ładu, poszanowanie religii i sprawiedliwości, umiarkowanie w ustanawianiu, a sprawiedliwość w rozdzielaniu ciężarów publicznych, rozwój przemysłu, i handlu, rozkwit rolnictwa, i inne tego typu środki, które tym lepsze i szczęśliwsze zapewniają warunki życia obywatelom, im większy wskazują postęp”.
Jednymi z najważniejszych zadań państwa jest zapewnienie godnej płacy oraz opieka nad pracownikami, ze względu na to, że ludzka praca jest jedynym źródłem bogactwa.
Nikomu ta opieka nad proletariatem nie zaszkodzi, a owszem pomoże wszystkim, w interesie bowiem państwa leży, aby nie byli narażeni na nędzę ci, którzy dla wszystkich wytwarzają dobra – papież Leon XIII.
Papież zaznacza, że państwo nie może brać na swoje barki wszystkich powinności. Dlatego powinny powstawać niezależne związki robotnicze. Stowarzyszenia powinny dbać o prawa robotników, warunki pracy, w nagłych przypadkach pomoc dla rodziny, wsparcie po nagłym wypadku, ale również rozwijać duchowość i moralność pracownika. Jak argumentuje papież, jednostka sama z siebie jest słaba, ale będąc zrzeszona, mając podporę w bliźnim, jest w stanie wiele osiągnąć.
Wolność bowiem tworzenia prywatnych stowarzyszeń ma człowiek na podstawie prawa natury, a państwo istnieje nie dla niszczenia prawa natury, ale dla jego ochrony; dlatego państwo zakazując prywatnych związków obywateli podważałoby własne swoje podstawy, skoro tak samo ono, jak i związki prywatne, z jednego pochodzi źródła, ze społecznej natury ludzkiej – papież Leon XIII.
Zakończenie
Encyklika Rerum novarum była przełomowa. Kościół Katolicki zabrał jednoznaczny głos w sprawach bytowych. Historycy wskazują, że dzieło Leona XIII jest fundamentem powstania nowego nurtu politycznego chrześcijańskiej-demokracji, ale przede wszystkim powstania Katolickiej Nauki Społecznej, która szuka odpowiedzi na bolączki współczesnego świata w ujęciu chrześcijańskim.
Encyklika o kwestii robotniczej jest punktem wyjścia do rozważań o sprawach społecznych dla każdego wierzącego. W pracy na rzecz społeczeństwa nie można zapominać, że każde działanie człowieka, łącznie z pracą zarobkową są etapami, które zbliżają nas do Boga.
Przemysław Bubnowski
https://narodowcy.net/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz