Współczesna pedagogika posługuje się pewnymi mitami dotyczącymi nauczania. Częste ich powtarzanie sprawia, że utrwalają się w świadomości społecznej.
Poniżej wskazuję na trzy popularne mity.
Kształcenie zawodowe przed ogólnym
Podstawą klasycznego kształcenia jest tzw. TRIVIUM. Kładziono akcent na trzy sztuki: gramatykę, dialektykę i retorykę.
Gramatyka u Greków długo znaczyła tyle co literatura i chodziło w niej o analizę tekstu literackiego. Dialektyka uczyła myśleć i wyciągać wnioski ze zdobytej wiedzy, a retoryka wskazywała, jak przekonywać do swoich przemyśleń.
Mamy zatem triadę: poznawanie, analizowanie i przekonywanie. Ono jest fundamentem klasycznego kształcenia.
Akcent na trivium, to akcent na ogólny rozwój, który jest tu priorytetowy. Po prostu najpierw trzeba nauczyć dziecko: czytać, pisać, logicznie myśleć, a dopiero później brać się za uczenie umiejętności praktycznych. Najpierw trzeba stworzyć człowieka, dopiero potem robotnika.
Jeżeli zaczyna się od robotnika, akcentując na przykład informatykę, powtarzając w kółko, że trzeba „uczyć tego co przyda się w życiu” (łatwy slogan), to mamy do czynienia właśnie z tym zjawiskiem.
Zapomina się, że w pewnym okresie podstawowe umiejętności i wiedza są właśnie praktyczne i wręcz fundamentalne dla dalszego rozwoju.
W sowietach czy w czasach rewolucji francuskiej stosowano podobną argumentację. Dla inżynierów społecznych i polityków jest to bardzo przydatny trik propagandowy. Dlaczego?
Człowiek niedouczony bez pogardzanej wiedzy ogólnej będzie łatwo poddawany manipulacji. Ktoś kto potrafi logicznie myśleć, ma dobrą pamięć i ogólną wiedzę o świecie (literacką, historyczną) o wiele trudniej podda się działaniu propagandzistów.
Krytyczne myślenie
Bardzo często słyszymy, że „dzieci trzeba uczyć krytycznego myślenia, a nie wkuwania bezdusznych regułek i dat”. To chwytliwy slogan, ale zapomina się, że o krytycznym myśleniu można mówić dopiero wtedy, kiedy posiądziemy podstawową wiedzę z danej dziedzin.
Jeśli ktoś uprawia krytykanctwo dla samego krytykanctwa, to nie jest to wcale krytyczne myślenie, co najwyżej zwykła pycha. Wypowiadanie się o danej dziedzinie, gdy się nie ma o niej zielonego pojęcia, jest po prostu nierozsądne.
Czy o budowie mostów może decydować ktoś kto nie ma na ten temat żadnych wiadomości? To oczywiście pytanie retoryczne.
I teraz pytanie zasadnicze: dlaczego ta zasada nie obowiązuje 7-15 letnie dzieci, które nie mając pojęcia, co jest dla nich dobre, nieustannie sugerują jakieś „pomysły” rodzicom czy nauczycielom.
W ramach postępowej pedagogiki takie wypowiadanie ma uczyć rzekomo krytycznego myślenia.
Oczywiście trzeba tu zachować pewien zdrowy rozsądek. Dziecko, jak każdy człowiek może mieć swój gust, preferencje odnośnie ulubionych kolorów, kwiatów, może „coś sądzić na dany temat”, ale gdy chodzi o rzeczy naprawdę ważne, to ich zdanie powinno nabierać większego znaczenia proporcjonalnie do wzrostu wiedzy z danej dziedziny.
Krytyka nauczania pamięciowego
Nauczanie pamięciowe jest dosyć konsekwentnie zwalczane przez modernistyczną pedagogikę. Zazwyczaj używa się do tego haseł w rodzaju: „uczenie pamięciowe jest nieprzydatne, liczy się krytycyzm”.
Wbrew temu pamięć jest ważnym elementem kształcenia. Oczywiście dzisiaj dużo informacji można znaleźć w internecie, ale pewien kanon wiedzy literackiej, historycznej, matematycznej czy biologicznej powinien być jednak przyswojony. Jeśli coś jest w głowie, to możemy o tym myśleć i poddawać analizie, jeśli nie – nie ma rozwoju.
Ponadto musimy rozróżnić wiedzę związaną z dyscyplinami naukowymi od wiedzy praktycznej, życiowej, roztropnościowej. Codziennie podejmujemy jakieś decyzje związane z wyborami życiowymi czy moralnością. Konfrontujemy daną sytuację z własnym i innych doświadczeniem życiowym (pamięcią), na tej podstawie jesteśmy w stanie wybrać najlepsze rozwiązanie.
Słaba pamięć sprawi, że podejmiemy decyzję, która zniszczy nam życie. Co ciekawe, wiedza internetowa niewiele się tu przydaje.
Z powyższych względów ćwiczenie pamięci, a zatem nauka wierszy, definicji, regułek – ma sens.
Dariusz Zalewski
Upowszechnia klasyczną etykę wychowawczą. Autor licznych artykułów i kilku książek na ten temat.
https://www.edukacja-klasyczna.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz