Polski kodeks honorowy - Władysław Boziewicz 12 i 13

ROZDZIAŁ XII. Usiłowania pojednawcze.

Art. 196.

Sekundanci są zobowiązani nie pominąć żadnej sposobności ani drogi, która by mogła doprowadzić do pokojowego zakończenia sporu. Art. 197.

Sekundanci winni pamiętać, iż godność ich jest w pierwszym rzędzie godnością pokojową i dlatego jako przyjaciele mocodawcy, winni wpływać na niego w kierunku złagodzenia jego zapatrywań rozognionych świeżą zniewagą, względnie zajściem. Art. 198.

Bezwarunkowo występują sekundanci przeciw godności ich zadania, skoro ze swej strony czynią trudności w pokojowym załatwieniu sporu nie pomnąc, iż pierwszym obowiązkiem sekundantów jest wystaranie się o pokojową satysfakcję dla obrażonego. Art. 199.

Sekundantom nie wolno spisać warunków orężnego spotkania wówczas, jeżeli zatarg spowodowało błahe zdarzenie, lub kiedy całe zajście polega na nieporozumieniu. Sekundantom nie wolno spisać warunków orężnego spotkania nawet wówczas, gdy jedna albo obie strony usilnie tego sobie życzą. W tego rodzaju wypadkach, które bezwarunkowo pokojowo należy załatwić, jest zobowiązany obrażony ofiarowane mu przez obraziciela zadośćuczynienie (zaprzeczenie, odwołanie, usprawiedliwienie lub przeproszenie) przyjąć, o ile zastępcy obrażonego uważają je za wystarczające. W razie odrzucenia takiego zadośćuczynienia, traci obrażony prawa obrażonego. Art. 200.

Również w poważniejszych wypadkach jest obowiązkiem sekundantów uczynić wszystko, by między przeciwnikami doprowadzić do pokojowego porozumienia. W szczególności, winni sekundanci w takich wypadkach przedkładać obrazicielowi, że honorowym wyj ściem dla niego jako gentlemana będzie dać pokojową satysfakcję obrażonemu, któremu wyrządził krzywdę — zamiast narażania go na niebezpieczeństwo starcia z bronią. Zastępcy zaś obrażonego winni wytłumaczyć temuż, iż dawana przez obraziciela satysfakcja jest najzupełniej wystarczającą i że w żaden sposób tego rodzaju załatwienie sporu, godności obrażonego nie naruszy. Art. 201.

Na wspólnym posiedzeniu orzekają obustronni zastępcy, której ze stron należy przyznać prawa obrażonego, względnie o ile zachodzą zniewagi obopólne, która ciężej została obrażoną. Orzekaj ą dalej sposób, formę i brzmienie satysfakcji, którą winien dać obraziciel — a przy tym baczyć winni, aby z jednej strony pokrzywdzony otrzymał całkowicie zadośćuczynienie, a powtóre, aby forma i treść zadośćuczynienia nie były dla obraziciela tak upokarzające, iżby je musiał odrzucić. Art. 202.

Jeżeli sekundantom uda się pokojowo zakończyć spór, natenczas spisują w dwóch egzemplarzach protokół zawierający:

1.   opisanie powodu wyzwania;

2.   jednomyślne stwierdzenie sekundantów, iż uznali za wskazane załatwić spór pokojowo;

3.   wszystkie czynności, które przedsiębrali do pokojowego załatwienia sprawy, oraz ewentualne orzeczenie sądu honorowego lub rozjemczego;

4.   treść oświadczenia, które składa obraziciel to oświadczenie, iż obrażony owo oświadczenie przyjmuje;

5.   jednomyślne twierdzenie, iż spór dla obu stron honorowo został załatwiony;

6.   podpisy czterech sekundantów.

Każda ze stron otrzymuje jeden egzemplarz protokołu. Art. 203.

Jeżeli sekundanci nie mogą się zgodzić co do pokojowego załatwienia sprawy, lub zgadzaj ąc się na

nie, są niezgodni co do treści oświadczenia, które złożyć winien obraziciel — natenczas winni odwołać się do orzeczenia sądu rozjemczego. Art. 204.

Jeżeli jedna ze stron czuje się pokrzywdzoną na honorze załatwieniem pokojowym sprawy, winna odwołać się do sądu honorowego, który rozstrzygnie kwestię definitywnie. Art. 205.

Tego rodzaju protest przeciw honorowemu załatwieniu sprawy należy pisemnie na ręce obustron¬nych zastępców wnieść, a to w przeciągu 24 godzin licząc od chwili doręczenia protokołu. Art. 206.

Sekundanci powiadomieni o procesie zejdą się na wspólnym posiedzeniu, na którym zamianują sędziów honorowych, oraz przedłożą sporny protokół jako zapis temu sądowi. Art. 207.

Przez założenie protestu nie mogą się czuć sekundanci obrażonymi, tym więcej pociągnąć zakłada¬j ącego protest do zadośćuczynienia.

ROZDZIAŁ XIII.

O zdolności pojedynkowej.

Art. 208.

W zasadzie każda osoba, zdolna do dawania i żądania satysfakcji honorowej, może brać udział

czynny w orężnej walce. Zasada niniejsza dopuszcza szereg wyjątków.

Art. 209.

Małoletniemu jest zabronione używanie broni. Kto zatem przez małoletniego zostanie obrażony,

może obrazę pozostawić bez reakcji lub oddać sprawę sądowi karnemu.

Art. 210.

Jeżeli małoletni zostanie obrażony, a obrazicielem jest człowiek pełnoletni, natenczas może mieć

miejsce zastępstwo wedle art. 189 i 190.

Art. 211.

O ile małoletni został czynnie znieważony, natenczas może wyzwać obraziciela w przeciągu 24

godzin od chwili znieważenia licząc, jednakowoż pojedynek możliwym jest dopiero po dojściu

obrażonego do pełnoletności — przy czym obraziciel musi zgodzić się na tego rodzaju zwłokę.

Art. 212.

W zasadzie wszystkie osoby pełnoletnie do 60 roku życia są faktycznie zdolne do pojedynku. Po-

nieważ jednak ciężar starości nigdy równomiernie nie obciąża — zatem zadaniem sekundantów

będzie badać w każdym poszczególnym wypadku fizyczne właściwości stron. Ponieważ tak, jak

z jednej strony zdarzyć się może, iż osoba, która dawno 60 lat życia przekroczyła, cieszy się

zdrowiem, pozwalającym jej walczyć z bronią w ręku — tak z drugiej strony może zajść wypadek

tak szybkiego starzenia się, iż człowiek nie liczący 60 lat życia z bronią w ręku stanąć nie może.

Art. 213.

Każdą fizyczną niezdolność do władania bronią, spowodowaną czy to wiekiem, czy kalectwem,

należy zaraz podnieść przy otrzymanym wyzwaniu względnie przy wyzwaniu. Tego rodzaju

oświadczenie musi być stwierdzone przez lekarza, na którego osobę zgodzą się obie strony.

Art. 214.

W jednym tylko wypadku musi człowiek ułomny stanąć do starcia orężnego, a to wówczas, jeżeli

powodem zajścia jest zniewaga czynna wyrządzona przez ułomnego.

Uwaga: Francuscy autorowie nakładają na ułomnych obowiązki satysfakcji z bronią w ręku nawet

wówczas, jeśli ułomny dopuścił się słownej zniewagi.

Art. 215.

Następującym osobom zabroniony jest pojedynek:

1.   między ojcem a synem;

2.   między braćmi, względnie braćmi przyrodnimi;

3.   między wujem a siostrzeńcem;

4.   między teściem a zięciem;

5.   między spokrewnionymi w pierwszym stopniu;

6.   z małoletnim;

7.   osobie, która dopuściła się poprzednio złamania reguł pojedynkowych;

8.   krewnemu, przyjacielowi lub sekundantowi, który pragnie zająć miejsce osoby ciężko rannej lub

zabitej w pojedynku, który miał honorowy przebieg;

9.   sekundantowi, który chce stanąć zamiast swego klienta, który na placu się nie jawił;

10.   osobie prowokującej pojedynki;

11.   dłużnikowi przeciw wierzycielowi tak długo, dopóki długu nie uiścił, albo uiszczenie tegoż

przed walką zabezpieczył, wyjąwszy wypadek, iż wierzyciel zajście sprowokował;

12.   wszystkim w art. 8 wymienionym osobnikom.