Polski kodeks honorowy - Władysław Boziewicz 4 i 5

ROZDZIAŁ IV.

Stopnie obrazy.

Art. 38.

Zniewagi dzielimy według ich charakteru i znaczenia na cztery gatunki zwane stopniami.

Art. 39.

Obrazę stopnia pierwszego, czyli lekką obrazę tworzy każde uchybienie godności obrażonego

jednak bez naruszenia jego czci.

Obrażony ma prawo wyboru broni, obrażający ustanawiania warunków spotkania.

Uwaga: Pod pojęcie lekkiej obrazy, należy podciągnąć to wszystko, co określamy słowem: afront.

Tu należy więc wszystkie niewłaściwe, a rozmyślne zachowanie się towarzyskie względem

obrażonego, odmówienie mu dobrego znalezienia się, inteligencji i t. p.

Art. 40.

Ciężką obrazą albo obrazą drugiego stopnia jest uwłaszczenie czci gentlemana.

Oskarżonemu przysługuje prawo wyboru broni i dyktowanie warunków starcia.

Uwaga: Należą tutaj następujące obrazy: zarzut nieprawdomówności, lub niedotrzymania słowa,

braku odwagi moralnej i fizycznej, zarzut nieuctwa i t. p.

Art. 41.

Bardzo ciężką zniewagą czyli zniewagą trzeciego stopnia jest każda zniewaga, której towarzyszy

znieważenie czynne lub zarzut przeciw honorowi obrażonego.

Obrażony oprócz praw w art. 40 podanych może żądać starcia aż do zupełnej bezwładności.

Art. 42.

Wreszcie zniewaga czwartego stopnia jest wszelka zniewaga uwłaczająca czci familii.

Art. 43.

Przy ocenianiu stopnia obrazy miarodajnymi są następujące okoliczności:

a)   stanowisko społeczne, wiek, wychowanie, inteligencja obrażającego oraz opinia, jaką się cieszy

wśród ogółu;

b)   stanowisko społeczne i wiek obrażonego jak również moralne pobudki, które spowodowały

zniewagę;

c)   sposób znieważenia, a więc: czy ją popełniono słownie, czynnie, pisemnie, drukiem;

d)   formę zniewagi, t. zn. czy popełniono ją wśród hańbiących okoliczności, czy też nie, otwarcie

czy tylko pozornie;

e)   treść zniewagi: czy jest faktycznie ciężką, czy tylko pozornie;

f)   powód zniewagi: — czy ją popełniono jako reakcję na prowokację, jako akt samoobrony, czy też

sama zniewaga była prowokacją itp.

ROZDZIAŁ V.

Osoby uprawnione do odrzucenia wyzwania.

Art. 44.

Każda osoba urzędowa, wykonywująca swoje urzędowanie w granicach ustawą określonych, albo

spełniająca polecenie wyższej władzy, może odmówić zadośćuczynienia, skoro urzędując obraża

osobę drugą (np. adwokat, sędzia, przysięgły, radny itd., każdy urzędnik).

Również członkowie sejmu są wolni od odpowiedzialności honorowej za ich mowy sejmowe, o ile

te nie zawierają ściśle osobistych wycieczek.

Art. 45.

Uwolnieni od dawania satysfakcji są zastępcy w sprawie honorowej, którzy w gorącej wymianie

słów przy obronie swego klienta, użyją nieostrożnych zwrotów lub porównań. Również sędziowie

honorowi orzekający niehonorowość, nie odpowiadają honorowo za swe orzeczenie.

Art. 46.

Publicysta lub odpowiedzialny redaktor pisma nie odpowiadaj ą honorowo w razie zaistnienia

warunków art. 35, 36, 37.

Art. 47.

Wolnym od obowiązku dania satysfakcji jest;

a)   mąż, który znieważa człowieka uwodzącego mu żonę;

b)   głowa rodziny, skoro wyzywającym jest człowiek starający się o rękę córki, siostry lub wycho-

wanki wyzwanego, a powodem wyzwania jest odmówienie ręki, jednej z wymienionych osób.

Art. 48.

Z uwagi na wiek nie mogą dawać ani żądać satysfakcji osoby liczące mniej jak 18, lub więcej niż

60 lat.

Jednakowoż osoba licząca więcej niż 60 lat życia musi dać satysfakcję o ile zatarg spowodowała.

Art. 49.

Satysfakcji może odmówić każdy z powodów w art. 25 i 26 określonych.

Art. 50.

Wreszcie wolno się uchylić od satysfakcji:

a)   napadniętemu z tyłu, podstępnie;

b)   każdemu choremu, którego choroba uniemożliwia mu danie satysfakcji z bronią w ręku i jest no-

torycznie znaną lub udowodnioną.

Art. 51.

W każdym wypadku, w którym obrażaj ący nie jest gentlemanem — należy sprawę oddać władzy

państwowej, nie wdrażając postępowania honorowego