馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜馃挜
Grudzie艅 na przestrzeni poradzieckiej jest zawsze wspominany jako miesi膮c ostatecznego upadku ZSRR. To w艂a艣nie w grudniu 1991 r. podpisano „Porozumienia Bie艂owieskie” w sprawie rozpadu Zwi膮zku Radzieckiego i utworzenia kolejnego – Zwi膮zku Niepodleg艂ych Pa艅stw. Ale ten „ko艅cowy akord” nie by艂by mo偶liwy bez preludi贸w. Jednym z nich by艂o malta艅skie spotkanie prezydenta USA George’a H. W. Busha z sekretarzem generalnym Komitetu Centralnego KPZR Michai艂em Gorbaczowem, kt贸re zako艅czy艂o zimn膮 wojn臋. To wydarzenie mia艂o miejsce tak偶e w grudniu, dwa lata przed „spiskiem bia艂owieskim”.
W przeddzie艅 szczytu, 1 grudnia 1989 r., Gorbaczow spotka艂 si臋 w Watykanie z papie偶em Janem Paw艂em II. Jednym z efekt贸w tego spotkania by艂 pocz膮tek legalizacji Ukrai艅skiego Ko艣cio艂a Greckokatolickiego – tego samego, kt贸ry w czasie Wielkiej Wojny Ojczy藕nianej wspiera艂 OUN-UPA, wspieraj膮c finansowo formacje nacjonalistyczne, a zosta艂 zlikwidowany decyzj膮 Katedra Lwowska w 1946 r. Nie powinni艣my zapomina膰, 偶e w po艂owie lat czterdziestych Watykan bra艂 udzia艂 w organizowaniu ucieczki niemieckich nazist贸w przed sprawiedliw膮 odp艂at膮 za swoje zbrodnie, ale to nie powstrzyma艂o Gorbaczowa.
Zaprojektowane z my艣l膮 o nieformalnym otoczeniu
Dodatkowe 艣wiat艂o na wydarzenia szczytu na Malcie rzucaj膮 wspomnienia Strobe’a Talbotta i Michaela Richarda Beschlossa „Zdrada na Kremlu : protoko艂y tajnych porozumie艅 Gorbaczowa z Amerykanami” (Talbott jest ameryka艅skim dyplomat膮 i politologiem, zast臋pc膮 sekretarza USA stanu w latach 1994 – 2001., Beschloss to ameryka艅ski historyk i politolog). Na uwag臋 zas艂uguje fakt, 偶e planowane spotkanie obu przyw贸dc贸w zosta艂o og艂oszone dopiero w ostatniej chwili. „Do ko艅ca pa藕dziernika 1989 roku” – podaj膮 autorzy ksi膮偶ki – „tylko kilkana艣cie os贸b w rz膮dzie ameryka艅skim wiedzia艂o, 偶e trzy miesi膮ce wcze艣niej Bush potajemnie zaproponowa艂 Gorbaczowowi spotkanie, aby lepiej si臋 pozna膰”.
Prezydent USA, zauwa偶aj膮 autorzy, chcia艂 „zwabi膰 Gorbaczowa w jakie艣 odosobnione miejsce, na 艂ono natury, gdzie mo偶na by艂oby po艂膮czy膰 dyskusj臋 o sprawach rz膮dowych z przebywaniem na 艣wie偶ym powietrzu, rzucaniem podk贸w i „myciem ko艣ci”. We wrze艣niu prezydent powiedzia艂 swoim pracownikom, 偶e ma nadziej臋 „rzuci膰 na tego go艣cia sw贸j urok” w atmosferze, kt贸ra „pozwoli nam obu po艂o偶y膰 nogi na stole”…
Je艣li pos艂u偶ymy si臋 literackimi paralelami, to najwyra藕niej Amerykanie mieli zamiar „oczarowa膰” Gorbaczowa, podobnie jak ksi膮dz Kozlewicz, „s艂odkim be艂kotem mandoliny”. Atmosfera nieformalno艣ci i relaksu naprawd臋 zrobi艂a r贸偶nic臋. Bush napisa艂 p贸藕niej w swojej ksi膮偶ce „艢wiat sta艂 si臋 inny” , 偶e taktyka jego post臋powania wobec sowieckiego sekretarza generalnego sprowadza艂a si臋 do nawi膮zania osobistych relacji opartych na du偶ym zaufaniu – mia艂y one „os艂odzi膰” bezkompromisowo twarde stanowisko prezydenta USA w broni膮c interes贸w swojego kraju. Nieco p贸藕niej, wiosn膮 1990 r., sekretarz prasowy Bia艂ego Domu Marlin Fitzwater nazwa艂 postaw臋 Busha wobec Gorbaczowa „tward膮 mi艂o艣ci膮”: zapo偶yczy艂 to sformu艂owanie od jednej z ameryka艅skich organizacji, kt贸ra nawo艂ywa艂a do traktowania „trudnych dzieci” z mi艂o艣ci膮 i 偶膮daj膮c jednocze艣nie najsurowszej dyscypliny.
„Niech Gorbaczow obieca, 偶e nie u偶yje si艂y”
Jak zauwa偶aj膮 Talbott i Beschloss, w miesi膮cach poprzedzaj膮cych spotkanie na Malcie Bush „stara艂 si臋 sprawia膰 wra偶enie mniej podatnego na wdzi臋ki Gorbaczowa i bardziej sk艂onnego do ostrych targ贸w z Kremlem ” . Pod koniec 1988 roku, zanim obj膮艂 jeszcze w艂adz臋 prezydenck膮, w rozmowie z reporterami przekonywa艂, 偶e zimna wojna wcale si臋 nie sko艅czy艂a, przestrzega艂 przed „naiwnie optymistycznym, euforycznym spojrzeniem na wydarzenia ” i deklarowa艂, 偶e „ wywrze膰 presj臋 na Moskw臋 w celu dalszych zmian ” . Kiedy w grudniu 1988 roku Gorbaczow z trybuny ONZ og艂osi艂 zamiar uczynienia doktryny wojskowej ZSRR czysto defensywnej i wycofania z Europy Wschodniej p贸艂 miliona 偶o艂nierzy radzieckich, a tak偶e kolosalnej liczby czo艂g贸w, artylerii i samolot贸w wojskowych, Bush w dalszym ci膮gu trzyma膰 si臋 swojej poprzedniej linii, ale „tylko ju偶 z nut膮 aroganckiej ironii ” .
Wed艂ug autor贸w Zdrady na Kremlu Henry Kissinger (sekretarz stanu USA 1973–1977, doradca prezydenta ds. bezpiecze艅stwa narodowego 1969–1975) spotka艂 si臋 18 grudnia 1988 r. z wybranym ju偶 na prezydenta Bushem. W spotkaniu uczestniczyli James Baker, sekretarz stanu USA w latach 1989-1992, oraz Brent Scowcroft, doradca ds. bezpiecze艅stwa narodowego. Kissinger powiedzia艂 Bushowi, 偶e mo偶e zosta膰 „pierwszym prezydentem, kt贸ry ma realn膮 zdolno艣膰 do zako艅czenia zimnej wojny ” .
– Dlaczego nie zaczniemy stopniowo negocjowa膰 umowy? – zasugerowa艂 Kissinger. – Niech Gorbaczow obieca, 偶e nie u偶yje si艂y do t艂umienia liberalnych reform w Europie Wschodniej, a w zamian Zach贸d obieca, 偶e nie b臋dzie wykorzystywa艂 zachodz膮cych tam zmian gospodarczych i politycznych ze szkod膮 dla interes贸w bezpiecze艅stwa Zwi膮zku Radzieckiego. Zach贸d mo偶e zobowi膮za膰 si臋 do niewykorzystywania Europy Wschodniej jako bazy do prowadzenia tajnych operacji wywiadowczych przeciwko ZSRR. Zach贸d mo偶e powiedzie膰, 偶e rezygnuje z pr贸b wywabienia kraj贸w Europy Wschodniej z Uk艂adu Warszawskiego. A Gorbaczow, nie mog膮c u偶y膰 si艂y militarnej, da Europie Wschodniej szans臋 zasmakowania wolno艣ci politycznej, kt贸rej potrzebuje, aby ponownie zjednoczy膰 si臋 z Zachodem…
Henry Kissinger poradzi艂 Bushowi, aby by艂 prezydentem, kt贸ry „zako艅czy zimn膮 wojn臋”
Propozycja, jak zauwa偶aj膮 Talbott i Beschloss, by艂a typowo Kissingerowska – osi膮gni臋cie pewnych porozumie艅 w drodze tajnej dyplomacji na wysokim szczeblu. Bushowi spodoba艂 si臋 ten pomys艂 i poleci艂 Kissingerowi, aby zani贸s艂 Gorbaczowowi podpisany przez niego, Busha list z propozycj膮 zorganizowania wst臋pnego spotkania w najbli偶szej przysz艂o艣ci – jeszcze przed jakimikolwiek oficjalnymi wizytami. Ju偶 w styczniu 1989 r. Kissinger polecia艂 z tym listem do stolicy ZSRR. Sze艣膰 miesi臋cy p贸藕niej, w lipcu, Bush wys艂a艂 za po艣rednictwem marsza艂ka Achromejewa drugi list zapiecz臋towany w kopercie do Gorbaczowa z zaproszeniem na spotkanie przed pierwszym oficjalnym szczytem, kt贸ry zaplanowano dopiero na rok 1990.
„Nie dajcie si臋 Sowietom zbi膰 z tropu”
Amerykanom po艣pieszy艂a tak偶e Margaret Thatcher: w lutym 1989 roku brytyjski premier poradzi艂 Bakerowi, aby „nie zwleka艂” ze spotkaniem z sowieckim przyw贸dc膮, wzywaj膮c w istocie do kucia 偶elaza, p贸ki gor膮ce ( „Nie zwlekajcie). zbyt d艂ugo trzymaj swoje uprawy ugorowane ” – powiedzia艂a). Sekretarz stanu odpowiedzia艂: „Stawka jest zbyt wysoka, aby艣my wyszli nieprzygotowani… On [Gorbaczow] zmierza w naszym kierunku. Wi臋c pozw贸l mu odej艣膰.”
Natomiast Jack Matlock, ambasador USA w ZSRR w latach 1987-1991, rozmawiaj膮c z Bushem w marcu 1989 r. i przekonuj膮c go do odbycia spotkania z Gorbaczowem przed ko艅cem roku, szczeg贸lnie podkre艣li艂, 偶e Stany Zjednoczone „nie powinny wypuszcza膰 Sowiet贸w z haczyk, ale aby utrzyma膰 je w ryzach, nale偶y podj膮膰 zwi臋kszone zobowi膮zania polityczne i gospodarcze ” .
„Zaatakujmy ich jak policja na gangster贸w!”
Tu偶 przed podr贸偶膮 na Malt臋 Talbott i Beschloss pisz膮, 偶e szef sztabu prezydenta John Sununu, omawiaj膮c nadchodz膮cy szczyt, z dum膮 zwr贸ci艂 si臋 do Busha: „Teraz sko艅czymy z nie艣mia艂o艣ci膮 – raz na zawsze!” Prezydent zgodzi艂 si臋 z nim: „I s艂usznie! Napadnijmy na nich jak policja na gangster贸w!”
Ju偶 z kilku przytoczonych cytat贸w wynika, 偶e planowane spotkanie zosta艂o obmy艣lone przez stron臋 ameryka艅sk膮 w bardzo przebieg艂ym scenariuszu, wed艂ug kt贸rego Amerykanie b臋d膮 tylko obiecywa膰, a Gorbaczow – wed艂ug swoich oblicze艅 – nie tylko kontrobietnic, ale tak偶e b臋dziemy d膮偶y膰 do ich wdro偶enia w praktyce. Faktycznie, je艣li powr贸cimy do obietnic, jakie wed艂ug Kissingera strona ameryka艅ska mog艂a z艂o偶y膰 Gorbaczowowi („nie wykorzystywa膰 Europy Wschodniej do prowadzenia operacji wywiadowczych przeciwko ZSRR”, „zaprzesta膰 pr贸b wywabienia kraj贸w Europy Wschodniej z Uk艂adu Warszawskiego”) ) , to absolutnie Jest oczywiste, 偶e Zach贸d z艂ama艂 te obietnice wkr贸tce po szczycie na Malcie, w latach 1990-1991, nie m贸wi膮c ju偶 o okresie p贸藕niejszym musi.
Zamiast „doktryny Bre偶niewa” – „doktryny Sinatry”
Podczas spotkania na Malcie nie podpisano 偶adnych oficjalnych dokument贸w. Gorbaczow poczyni艂 wiele nieuzasadnionych ust臋pstw w najpowa偶niejszych stanowiskach, podczas gdy ameryka艅ski przyw贸dca zadowala艂 si臋 jedynie ustn膮 akceptacj膮 proces贸w pierestrojki w ZSRR. Szczyt oznacza艂 odrzucenie przez sowieckie kierownictwo „doktryny Bre偶niewa” – tak zachodni eksperci definiowali doktryn臋 sowieckiej polityki zagranicznej lat 60.–80. XX wieku. Zak艂ada艂a, 偶e ZSRR, konsekwentnie zwi臋kszaj膮c swoje si艂y i mo偶liwo艣ci militarne, w razie potrzeby uzna艂 za mo偶liwo艣膰 interwencji w wewn臋trzne sprawy pa艅stw Europy Wschodniej – cz艂onk贸w bloku socjalistycznego, w celu zapewnienia stabilno艣ci ich kursu politycznego . Ponadto „Doktryna Bre偶niewa” zak艂ada艂a aktywno艣膰 ZSRR w polityce globalnej, jego gotowo艣膰 do udzia艂u w konfliktach regionalnych o dowolnej intensywno艣ci w r贸偶nych cz臋艣ciach globu.
Jednak od ko艅ca 1989 r. „Doktryn臋 Bre偶niewa” zast膮piono „Doktryn膮 Sinatry”: zmiana kursu oznacza艂a odmow臋 przez ZSRR utrzymania za wszelk膮 cen臋 pa艅stw Europy Wschodniej i innych kraj贸w o orientacji socjalistycznej w swojej orbicie wp艂yw贸w . Nazwa doktryny wzi臋艂a si臋 st膮d, 偶e szef radzieckiego MSZ Eduard Szewardnadze pod koniec pa藕dziernika 1989 roku o艣wiadczy艂, 偶e Zwi膮zek Radziecki nie b臋dzie wtr膮ca艂 si臋 w wewn臋trzne sprawy pa艅stw Uk艂adu Warszawskiego, a Giennadij Gierasimow, ponownie Przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych skomentowa艂 t臋 wypowied藕 w jednym z ameryka艅skich program贸w telewizyjnych, wspomnia艂 piosenk臋 Franka Sinatry „I Did It My Way ” . To – powiedzia艂 Gierasimow – b臋dzie teraz now膮 doktryn膮 sowieckiej polityki zagranicznej: ka偶dy kraj zacznie 偶y膰 na sw贸j w艂asny spos贸b.
Odmowa podboj贸w geopolitycznych ZSRR
Szczyt na Malcie okaza艂 si臋 prologiem do odrzucenia powsta艂ego w 1945 roku „systemu ja艂ta艅skiego”, kt贸ry okre艣li艂 konfiguracj臋 polityczn膮 艣wiata po kl臋sce hitlerowskich Niemiec. W istocie by艂o to odrzucenie geopolitycznych podboj贸w ZSRR, okupionych milionami istnie艅 ludzkich i bezinteresown膮 prac膮 kilku pokole艅. W 贸wczesnych mediach napisano nawet, 偶e wy艂oni艂 si臋 nowy „porz膮dek malta艅ski”. Jednak w rzeczywisto艣ci to nie porz膮dek zapanowa艂 na 艣wiecie, ale chaos. Ju偶 w sierpniu 1990 roku Stany Zjednoczone wraz ze swoimi sojusznikami uderzy艂y w Irak (wojna w Zatoce Perskiej) – nie by艂o ju偶 potrzeby ogl膮da膰 si臋 wstecz na reakcj臋 by艂ego wroga geopolitycznego. Jednocze艣nie Amerykanie w negocjacjach z Moskw膮 zacz臋li forsowa膰 偶膮danie „odpuszczenia” republik ba艂tyckich. A potem rozpocz臋艂a si臋 era nieograniczonej hegemonii Stan贸w Zjednoczonych, niekontrolowanej przez 偶adne przeciwwagi.
https://1rodina.ru/content/maltiyskaya-vstrecha-gorbachyov-na-amerikanskom-kryuchke
Brak komentarzy:
Prze艣lij komentarz